Ο νομός Ηρακλείου είναι ο μεγαλύτερος νομός της Κρήτης, με πληθυσμό λίγο περισσότερο από 300.000 κατοίκους. Η πρωτεύουσα του, το Ηράκλειο, έχει πληθυσμό περίπου 170.000 κατοίκους και είναι το πιο σημαντικό διοικητικό κέντρο του νησιού. Για τον λόγο αυτό αποτελεί τον κυριότερο προορισμό για νέα ζευγάρια που αναζητούν επαγγελματικές ευκαιρίες, τόσο από την Κρήτη όσο και από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Το γεγονός αυτό επηρεάζει σημαντικά την αγορά ακινήτων της περιοχής, σε συνδυασμό και με την υψηλή ζήτηση τουριστικών καταλυμάτων.
Η ζωή στο Ηράκλειο είναι ένας συνδυασμός διαβίωσης σε ένα αστικό περιβάλλον με πολλές ευκαιρίες για αποδράσεις σε προορισμούς φυσικής ομορφιάς και ιστορικού ενδιαφέροντος. Το τοπικό αεροδρόμιο κάθε καλοκαίρι εξυπηρετεί εκατομμύρια επισκεπτών και η πόλη αλλάζει εντελώς μορφή, υποδεχόμενη κόσμο από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Περιήγηση στην πόλη
Εάν ζεις στο Ηράκλειο, μπορείς να ξεκινήσεις τη μέρα σου με έναν καφέ στην Πλατεία Ελευθερίας κι από κει να διασχίσεις τον πιο εμπορικό δρόμο της πόλης, την οδό Δαιδάλου που θα σε οδηγήσει στην πλατεία με τα λιοντάρια, το πιο χαρακτηριστικό σημείο της πόλης. Περπατώντας στη γύρω περιοχή θα βρεις την Εκκλησία του Αγίου Τίτου με την ομώνυμη πλατεία, την Ενετική Οπλαποθήκη και την Ενετική Λέσχη (Λότζια) με τις 82 ανάγλυφες μετόπες και τη στοά με το αίθριο, όπου σήμερα στεγάζεται το Δημαρχείο της πόλης.
Εάν κατηφορίσετε προς τη θάλασσα θα φτάσετε στο ενετικό λιμάνι της πόλης και θα δείτε το κάστρο του Κούλε. Χτίστηκε από του Ενετούς τον 16ο αιώνα και επί Τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Απέναντι ακριβώς θα αντικρύσετε τα ενετικά Νεώρια και τα εντυπωσιακά ενετικά τείχη, που οριοθετούν την παλιά πόλη και προσφέρουν υπέροχη θέα από ψηλά.
Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το εξαιρετικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, η ανακαίνιση του οποίου ολοκληρώθηκε το 2014, και συνιστά ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Ευρώπης, με εκθέματα τα οποία καλύπτουν μία ιστορία περίπου 5.500 χρόνων. Κυρίαρχη θέση στις συλλογές κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης, την οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη της την εξέλιξη. Τρία ακόμη μουσεία που αξίζει να επισκεφτείτε μέσα στην πόλη είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης.
Αρχαιολογικοί χώροι
Το πιο σημαντικό μνημείο της αρχαιότητας στην περιοχή, βρίσκεται μόλις 5 χλμ. μακριά από το Ηράκλειο: είναι ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσσού. Το διάσημο σε όλο τον κόσμο ανάκτορο της Κνωσού άκμασε στη Μινωική Εποχή (2000 -1350 π.Χ.) και υπήρξε το πιο σημαντικό κέντρο του Μινωικού Πολιτισμού. Με δαιδαλώδη αρχιτεκτονική δομή και συνολική έκταση των 22.000 τ.μ. δίνει στον επισκέπτη την αίσθηση ότι αναβιώνει εκείνη την εποχή, με την αίθουσα του θρόνου, τον Διάδρομο Πομπής διακοσμημένο με τοιχογραφίες από τις οποίες ξεχωρίζει ο περίφημος «Πρίγκιπας με τα κρίνα», την αίθουσα των Διπλών Πελέκεων, το διαμέρισμα της Βασίλισσας με την τοιχογραφία των Δελφινιών.
Σε απόσταση 10 περίπου χλμ. από το Ηράκλειο βρίσκεται η μεγάλη έκταση του αρχαιολογικού χώρου της Γόρτυνας. Η Γόρτυνα στην Αρχαιότητα ήταν μια από τις πιο ισχυρές πόλεις της Κρήτης, μετά την κατάληψη της οποίας από τους Ρωμαίους, το 68 π.Χ., έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Κυρηναϊκής. Το πόσο σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο υπήρξε το μαρτυρούν οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές που ήρθαν στο φως και ήταν κτισμένες πάνω σε αρχαίους ναούς. Η πιο σημαντική και εντυπωσιακή είναι η Βασιλική του Αγίου Τίτου, που ήταν καθεδρικός ναός του μητροπολίτη Κρήτης. Γνώρισε πολλές φάσεις ανοικοδόμησης και καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς το 824. Η πόλη φαίνεται ότι άρχισε να παρακμάζει τον 7ο-8ο αιώνα, αλλά η θέση δεν εγκαταλείφθηκε στη Β΄ Βυζαντινή Περίοδο. Στη θέση της αρχαίας πόλης κτίστηκε το χωριό των Αγίων Δέκα.
Στα νότια του νομού Ηρακλείου βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Φαιστού. Η μυθολογία λέει πως η Φαιστός ιδρύθηκε από τον Μίνωα, μαζί με την Κνωσό και την Κυδωνία, ή από τον Ραδάμανθυ, γιο του Δία και της Ευρώπης που βασίλεψε στη νότια Κρήτη. Ο λόφος της Φαιστού κατοικήθηκε για πρώτη φορά στην 4η χιλιετία π.Χ. H μινωική πόλη αναπτύχθηκε γύρω από το ανακτορικό κέντρο. Στα μέσα του 2ου αιώνα π.X. καταστράφηκε και υποδουλώθηκε από την Γόρτυνα. Το ανάκτορο έχει το σχέδιο των μινωικών ανακτόρων και είναι εφάμιλλο της Κνωσού, αλλά λιγότερο πολύπλοκο. Όσο για τον περίφημο δίσκο της Φαιστού, που ανακαλύφθηκε στο υπόγειο του παλατιού της το 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουίτζι Περνιέ, παραμένει ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστήρια της αρχαιολογίας, αφού δεν έχει ακόμη εξηγηθεί ποιος ήταν ο σκοπός της κατασκευής του και τι γράφει. Χρονολογείται πιθανόν από το 17ο αι. π.Χ. και θα τον δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου.
Η ενδοχώρα του Ηρακλείου
Στη νοτιοδυτική άκρη του νομού βρίσκονται τα Μάταλα. Ο γνωστός τουριστικός οικισμός με την αύρα προηγούμενων δεκαετιών, τα καλοκαίρια πλημμυρίζει με κόσμο. Ήταν λιμάνι της Φαιστού και μετά της Γόρτυνας έως τα πρωτοβυζαντινά χρόνια. Οι λαξευτές σπηλιές είναι πλέον περιφραγμένος αρχαιολογικός χώρος. Οι «μαλακοί» βράχοι με το υποκίτρινο χρώμα χρησιμοποιήθηκαν στους προϊστορικούς, τους ελληνικούς, τους ρωμαϊκούς, και τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Η πιο πρόσφατη χρήση τους ήταν στην εποχή των χίπις. Εμφανίστηκαν το 1967 στο τότε μικρό ψαροχώρι και κατοίκησαν τις σπηλιές αλλάζοντας τη φυσιογνωμία του τόπου.
Υπέροχα σπίτια κτισμένα με νεοκλασικά, ενετικά και κρητικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, συνθέτουν τις πολύχρωμες γειτονιές των Αρχανών, του παραδοσιακού οικισμού που θεωρείται από τους ωραιότερους της Ελλάδας. Είναι ένα ολοζώντανο χωριό με καφενεία, μοντέρνα καφέ, εστιατόρια, κινηματογράφο και ενδιαφέρουσα πολιτιστική ζωή.
Στη νότια μεριά του νομού, ανάμεσα στον κάμπο της Μεσαράς και το Λιβυκό πέλαγος, υψώνεται ο μακρόστενος ορεινός όγκος των Αστερούσιων. Βουνά τραχιά με πλατώματα, φαράγγια που καταλήγουν στη θάλασσα, πετρόκτιστα ορεινά χωριά, χαράδρες, μονές και σπήλαια δίπλα στη θάλασσα.
Τα μοναστήρια του Νότου
- Η Μονή Οδηγήτριας: Κτισμένη μέσα σε ένα άγονο τοπίο αποτέλεσε σημαντικό κέντρο οργανωμένης μοναχικής ζωής στα Αστερούσια. Είναι από τις αρχαιότερες της Κρήτης, αφού αναφέρεται σε έγγραφο του 1393 και υπήρξε κέντρο διάδοσης καλλιτεχνικών ρευμάτων της Κωνσταντινούπολης. Έχει φρουριακή αρχιτεκτονική κι έναν στιβαρό πύργο.
- Η Μονή Κουδουμά: Ένας χωματόδρομος 17 χλμ. ανάμεσα στο υποβλητικό τοπίο των Αστερουσίων και του Κόφινα, θα σας φέρει στη μονή Κουδουμά. Κτίστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα, στη θέση των ερειπίων ενός παλιότερου μοναστηριού. Στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της συγκέντρωσε πολλούς μοναχούς, αρκετοί από τους οποίους έμεναν στα σπήλαια που θα δείτε τριγύρω. Το καθολικό του 1895 έχει στο εσωτερικό του μια κρύπτη-σπηλιά.
- Η Μονή Βροντησίου και η γειτονική Μονή Βαρσαμόνερου: Υπήρξαν κέντρο γραμμάτων και τεχνών κατά την περίοδο της Κρητικής Αναγέννησης. Θεωρείται ότι και οι δύο λειτουργούσαν από τη Β’ Βυζαντινή Περίοδο. Στο εξωτερικό προαύλιο υπάρχει μια μαρμάρινη κρήνη του 15ου αι. που παριστάνει τον Αδάμ και την Εύα στον παράδεισο και μορφές που συμβολίζουν τους ποταμούς της Εδέμ. Στον εσωτερικό αυλόγυρο θα δείτε το κομψό καθολικό, που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο και στον Απόστολο Θωμά και διαφυλάσσει τοιχογραφίες του 14ου αι.